Hiperaktivite ve dikkat eksikliği sendromunun zeka ile hiçbir ilgisi yoktur. Normalin üstü, normal ya da normalin alındaki her çocukta bu durum görülebilmektedir. Bu tür çocukların anne baba ve öğretmenleri tarafından tanımlanmaları şu şekildedir.
- Sırada otururken bile sürekli hareket ediyor.
- Başladığı işi bitirmiyor
- Çok fazla hareket halinde
- Sınıfta her yerde onu görüyorum. Yerine sığmıyor.
- Ödev başında çok kısa süre otursa da, telefon ve bilgisayarla çok fazla vakit geçiriyor.
- Sınavlarda dikkatsizliği yüzünden hata yapıyor
- Söz dinlemiyor
- Hamilelik sürecinde de çok aktifti
- Çok fazla bilgiye sahip ama 10 dakika önce söylediğimi hatırlamıyor
Hiperaktivite ve Dikkat Eksikliği Sendromunun Dürtüsellik Belirtileri Nelerdir?
Bu hastalığın göründüğü çocuklarda, davranışları ortama ve sonuçlara göre yönlendirmek ve düzenlemek ile ilgili sorundur.
- Herhangi bir ceza kavramını düşünmedikleri için, bir şey yapmadan önce sonucunu düşünmezler.
- Yapacakları bir davranışın o ortam için uygun olup olmadığını düşünmeden hareket ederler.
- Aslında ne yapmaları ve ne söylemeleri gerektiğini bildikleri halde, kesinlikle söyleyecekleri şeyin karşılarındakini olumlu ya da olumsuz etkileyeceğini düşünmezler.
- Bir kuralı biliyorlardır ama bozmak pahasına o kurala kesinlikle uymazlar.
Bu durumlar anne baba ve öğretmeni öfkelendirmektedir. Bu davranışlar bilerek yapılan ya da kuralların önemsenmediğini gösteren davranışlardır. Bu durumda anne ve babaların bu çocuklara karşı tutumları ve söylemleri şu şekilde olabilir. Aklına geleni hemen yapıyor, Düşünmeden hareket ediyor, asla sırasını beklemez, Daha sorduğum soru tamamlanmadan cevabını vermeye çalışıyor, Çok sabırsız, İstedikleri hemen olsun istiyor gibi cümleler, genellikle anne, baba ve öğretmen tarafından bu çocukların tanımlanmasında kullanılan cümlelerdir.
Yaşanan bu hastalıkta çocuğun hastalığa yakalanmasına sebep olan bazı süreçler vardır. Bunları incelersek;
DEHB’de Kalıtsal Süreç: Bu sürece dahil olan çocuğun anne ve babasında bu durumda olma olasılığı 2 ila 8 kat fazladır. DEHB çocukların kardeşlerinde ise bu oran, diğer çocuklara oranla 2 ila 3 kat arasında fazladır.
DEHB’de Çevresel Süreç: Bu etkenler süreci doğrudan etki etmese de, genetik yatkınlığı olan bireylerde sonucu tetikleyebilir.
DEHB’de Fizyolojik Süreç: bu tip çocuklarda, beyinde var olan dikkat ve davranış kontörlünü denetleyen birimlerin yeterince aktif olmadıkları bilinmektedir. Düşünmeden hareket etmeleri, dikkatlerinin çok çabuk dağılması ve aşırı hareketli olmalarının sebebi beyindeki bu merkezlerin yeterince iyi çalışamamasından kaynaklıdır.
DEHB’de Süreç Nasıl İşler?
Erken tanı genellikle ilkokulda fark edilir. Çocuklukta bu tanıyı alan hastaların genellikle ergenliklerinde de bu durum yüzde 70 ya da 80 oranında görülmektedir. Hatta erişkinlik durumunda bu oran yüzde 50 ya da 60 oranında devam etmektedir.
Hiperaktivite ve dikkat eksikliği sendromu, erken çocukluk döneminde başlayan ve bireyde tüm yaşam boyu devam eden bir bozukluktur. Temelde veriler aynı olsa bile her yaşta farklı şekilde belirtiler görülebilir. Dikkat bozukluğu yaşayan çocuklar, aşrı hareketlilik ve dürtüsellik durumunu zaman içinde terk edebilirler. İlkokul çağına gelen her 30 çocuktan 1 tanesinde muhakkak bu süreç görülme olasılığı vardır. Ayrıca erkek çocuklarda kız çocuklara nazaran, 3 ya da 4 kat daha fazla görülmektedir.
DEHB’e Eşlik Eden Sorunlar Nelerdir?
Sosyal ilişkilerde düşük benlik algısı, dağınıklık, hayal kurma, tutarsızlık gibi belirtiler, bu süreçte beraber görülen diğer semptomlardır.
DEHB İle Başa Çıkmak İçin Uygulanan Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
DEHB’li çocuklarda anne, baba ve öğretmen eğitimi oldukça önemlidir. Çocuğun bireysel ve davranışsal eğitimine, sosyal becerilerine önem verilmelidir. Ayrıca farmakolojik tedaviler ve alternatif tedaviler uygulanabilir.
Çalışırken arada bir duraklamasını sağlayabilir, görevleri arasına kısa molalar verebilirsiniz. Böylelikle çok çabuk bir şekilde görevinden sıkılmamasını sağlamış olursunuz. Olumlu davranışlarını muhakkak övünüz fakat olumsuz davranışlarını kınarken ihtiyatlı davranmaya özen gösteriniz. Küçük de olsa, uygunsuz davranışlarını görmezden gelebilirsiniz. Açık ve kesin yönerge vermek çocuk için olumlu sonuçlar doğurabilmektedir. DEHB’li çocuğa kesinlikle görevlerini tek tek vermelisiniz. Vermiş olduğunuz çalışmayı tamamlayabilmesi için ek süre verebilirsiniz. Etkinliğini sürdürmesi için uyarı ve sinyal vermekte, çocuğun gelişiminde önemli sonuçlar doğuran etmenler arasındadır. Böylelikle, evde ya da okulda, sosyal ortama katılma düzenini yükseltebilir, kurallara ve sorumluluklarına uyması için, ona uyarıcı ve tetikleyici olursunuz.
